Blog 1 – Stephen R. Covey Reeks over paradigma’s
In 1999 las ik het boek van Steven R. Covey, de 7 eigenschappen van effectief leiderschap. Nu, ruim 18 jaar later, wat ervaringen rijker en een paar grijze haren verder, voel ik de behoefte om me in dit boek te verdiepen. Door te lezen, te vertalen, toe te passen en als ‘leraar’ hierover in gesprek te gaan en te bloggen. Ik hoop dat deze blogs jou ook inspireren. Ik wil je uitnodigen hierover met mij in gesprek te gaan.
Dit is het eerste blog in mijn Stephen R. Covey Reeks; het is de proloog en gaat over paradigma’s.
Ben ik wit?
Ik zag de documentaire ‘Wit is ook een kleur’ van Sunny Bergman. Het heeft mijn beeld op mijn onbewuste perceptie van racisme veranderd. Sunny Bergman wil weten in haar documentaire waarom veel witte mensen zich verongelijkt voelen of zelfs boos worden als het over racisme en witte privileges gaat.
Ik besefte me na het zien, dat ik de wereld wit zie, ik witte mensen om mij heen heb en wit ben opgevoed. Op zich geen nieuwe feiten, maar wel een bewustwording dat het wereldbeeld van gekleurde mensen anders is. Terwijl zij ook in Nederland geboren zijn, wonen en werken. Ik begeleid vmbo-leerlingen. Dit zijn veelal Nederlanders met een migratieachtergrond. Ik vraag of ze in Nederland geboren zijn. Waarom? Wat voegt deze vraag toe? Ik besefte me dat ik dit niet vraag aan witte leerlingen.
Mijn paradigma is niet jouw paradigma
Steven R. Covey start in zijn bestseller uit 1989 (!) ‘De zeven eigenschappen van effectief leiderschap’ het begrip Paradigma uit te leggen. Een paradigma is een denkkader waarbinnen ‘de werkelijkheid’ geanalyseerd en beschreven wordt. (Bron: Wikipedia). Andere woorden voor paradigma zijn kaders, mindset en wereldbeeld.
Jouw paradigma’s worden gevormd door het land waarin je opgroeit, religie, ouders, vrienden, werk, de films die je ziet etc. Het is de ‘bril’ waardoor je kijkt, en dus jouw waarheid, hoe je het ziet, hoe je je gedraagt. Het is vaak onbewust geprogrammeerd.
Mijn paradigma? Ik ben dus gevormd door de randstad, Den Haag, rooms katholieke opvoeding, een christelijke school, vrijdenkende en voornamelijk witte opgeleide vrienden, mijn technische opleiding en haptonomie. En dan ben ik waarschijnlijk nog vele, vele invloeden vergeten.
WTF?! … ik ben wit! mijn paradigma shift…
De documentaire opende letterlijk mijn ogen en ik was hierdoor in staat mijn eigen witte perceptie op de wereld anders te gaan zien. Overigens, zonder mijzelf te beschuldigen. Tenslotte besefte ik mij, voor het zien van de documentaire, toch onvoldoende vanuit welk kader ik keek. Ik had geen kennis. Ik was tot het moment van de documentaire onbewust.
Covey noemt dit een paradigma shift. Hoe sterker je het ‘andere’ plaatje ineens ziet, hoe schokkender de omslag. Een bekend voorbeeld: als je altijd dacht dat de aarde plat was, en iemand weet te onderbouwen waarom deze rond is… dan moet je al je oude aannames en overtuigingen loslaten, met alle (on)zekerheden die daarbij horen. Je kon niet meer van de aarde afvallen… weird… en de zon staat ineens centraal in plaats van de aarde… nog raarder.
Een paradigma shift zet alles wat je wist in een ander perspectief.
Welles! Nietes! Van onbewust naar bewust
Stel nu dat iemand het niet met je eens is: “Niet waar! Nietes” roept deze persoon dan. Dan kan je vanuit je eigen paradigma roepen “Wel waar! Welles!”
Dit is wat we op dit moment vaak zien. Met name op social media zijn de discussies sterk en ongenuanceerd. Er is weinig ruimte, tijd en zin (?) om te onderzoeken waar de ander zijn Nietes! op is gebaseerd. Nee, blijkbaar reageren we liever op de man: “Jij bent stom!” In plaats van op de bal: “Waardoor vindt je dit? Kan je mij dit uitleggen?” Het is online ook redelijk consequentieloos, denken we.
Vanuit welk kader spreekt de ander? Als je dit bewust wordt, dus wilt snappen wat het wereldbeeld van de ander is, zou je de ander zomaar kunnen gaan begrijpen. In ieder geval hoe de ander denkt of voelt. Dit inzicht kan je daarna bewust gaan toetsen aan je eigen wereldbeeld. Het kan je helpen om je eigen bestaande wereldbeeld te verbreden of zelfs een shift te maken en je anders te gaan gedragen, denken of je visie te veranderen.
Covey geeft aan dat we beter functioneren als onze paradigma’s in overeenstemming zijn met onze principes. Hij gebruikt de metafoor van het paradigma als een abstracte landkaart, terwijl de metafoor van het principe het waarneembare land is. Wat zie je werkelijk?
In mijn volgende blogs zal ik ingaan op deze principes, die weer de basis vormen voor de 7 eigenschappen voor ‘higly effective people’. En wie wil dat niet zijn of worden? Ik wel!
