Joep Dohmen sprak eind 2023 bij een Gingermood inspiratiebijeenkomst. Na afloop kregen we zijn dikke pil “IEMAND ZIJN” mee naar huis. Wat een prachtige titel. De ondertitel is “Filosofie van de persoonlijke vorming”. Joep Dohmen is emeritus-hoogleraar ethiek aan de Universiteit voor Humanistiek en Lector Bildung aan de Hogeschool voor Toegepaste Filosofie. Hij noemt zichzelf praktisch filosoof.
In dit artikel neem ik je mee waarom de titel en de thema’s in het boek mij aanspreken, hoe ik dit jaar mijzelf en mijn lezers wil verdiepen, en dus waar ik dit jaar over ga bloggen. Een startblog dus.
Op reis met Steven Covey’s “7 eigenschappen” als ontwikkelboek
Meerdere keren in mijn leven ben ik door Steven Covey’s boek “De 7 eigenschappen van effectief leiderschap” gereisd. De eerste keer was ik 27, net voor het einde van mijn relatie. Het boek hielp me om mijn persoonlijke leven weer op orde te krijgen. De tweede keer, op mijn 40e , als leiderschapsfilosofie. Andere levensfase, ander doel. Het boek vormde ook de basis voor intervisie met haptonomisch professionals en voor mijn leiderschapsblogs. Ik ben het gaan vertalen naar persoonlijk en zakelijke leiderschapsthema’s.
Wist je dat Covey zijn boek ook schreef op basis van reeds bestaande filosofische theorieën? Door over Covey te praten, te lezen, te schrijven en er materiaal over te maken, zit het in mijn vezels. Sindsdien gebruik ik het als pilaar in mijn werk met teams en professionals. Deze Covey blogs worden op de website goed gelezen, en ik hoop dat het mensen blijft motiveren en inspireren.
Iemand Zijn. Filosofie van de persoonlijke vorming
De titel alleen al prikkelt mijn nieuwsgierigheid en nodigt me uit om verder te lezen. Als management- en teamcoach is persoonlijke vorming de kern van mijn vak, en zelfkennis mijn gereedschap. Voor teamleiders is dit vergelijkbaar.
De standaard managementboeken hebben mij nooit zo geboeid, en zelfhulpboeken al helemaal niet. In mijn eerdere opleiding haptonomie staat ‘zijnsbevestiging’ centraal, net als de titel van dit boek. De haptonomie is onder meer gestoeld op het fundament van Victor Frankl en Frans Veldman. Voelen, weten en doen werden hierdoor mijn basisvolgorde bij het maken van keuzes. Jezelf voelen als gereedschap naar het contact met een ander. Op de een of andere manier komt altijd de filosofie weer op mijn pad.
Ik ben nu 51 jaar en het woord zingeving krijgt een andere lading voor me. Het boek “iemand zijn” vraagt mij 10 jaar later om opnieuw te verdiepen. Het boek beloofd praktische wijsheid voor persoonlijke vorming. Mij heb je dan! Theorie als kader, praktische verhalen als inspiratie en werkelijk leren door ernaar te handelen.
Deep dive: 748 bladzijden dik
748 pagina’s dik – serieus waar! Alleen maar tekst, geen plaatjes en kleine letters. Holy Moly… daar is deze long read met 1700 woorden niets bij. Het boek is zijn opus magnum. Hoe ploeg je zoiets door als niet-filosoof, niet-academicus en in combinatie met werken, een partner, de noodzaak tot sporten, kinderen, 6 kleinkinderen en vrienden? Het zijn wel de redenen dat het boek een tijd op een tafel is blijven liggen. Een uitdaging, dat is zeker!
The beginning is the most important part of the work
Plato
Oke! Nieuwsgierigheid zit wel in mijn aard, dus ik begin met de achterflap, de inhoudsopgave en de inleiding. Het gaat over de zorgen van Dohmen over deze tijd, deze maatschappij, onze ‘context’. Over vormingsleer, en wat er nodig is in deze tijd om jezelf te vormen en gevormd te worden. Om te kunnen worden wie je bent. In het hier en nu, en voor de toekomst. Om ‘het huis van de aarde weer bewoonbaar te maken’.
Het boek is geschreven vanuit zijn bezorgdheid, en over het willen bieden van een actuele vormingsleer. Op de achterflap staat “wat moeten we weer leren om elkaar te waarderen en de onderlinge verschillen te verdragen?” Ik deel zijn bezorgdheid en ben nieuwsgierig naar zijn oplossingsrichtingen vanuit de filosofie. Ik ben van nature hoopvol en positief ingesteld, en ik maak mij, als verbinder, ook zorgen over het gebrek aan gevoeld contact van mensen met zichzelf en met anderen.
Wat onderzoekt dit boek?
Dohmen geeft een uitgebreid beeld van de huidige, posttraditionele, samenleving. Oftewel, de context waarbinnen wij mensen nu leven. En gaat hij in op de crisis in het bewust vormen van mensen in deze moderne en digitale tijd.
Het tweede deel behandelt hij de vormingstheorieën van belangrijke filosofische voorgangers, zoals de Grieken, de klassieken, de renaissance en de moderne tijd.
Het derde deel is de kern, de moderne en integrale vormingsleer van Joep Dohmen. Deze bestaat uit 5 kernthema’s, die voortkomen uit de bestaansethiek van Michel Foucault. Foucault had er in zijn leven geen tijd voor, hij stierf op 42-jarige leeftijd.
Een beknopte beschrijving van de 5 kernthema’s in de filosofie van de persoonlijke vorming:
- Zelfkennis: waarom dit juist nu van cruciaal belang is. Wat betekent het om jezelf vorm te geven.
- Motivatie: Wie wil je zijn en hoe ontwikkel je een eigen wil. Hoe gemotiveerd ben jij?
- Discipline: Ontdek wat je moet oefenen en hoe. Wat is het nut van zelfdiscipline voor jouw leven? Lof van de zelfdiscipline
- Erkennen van de ander: Verken de balans tussen onafhankelijkheid en wederzijdse afhankelijkheid. Leer over vervorming en verbinding.
- Omgaan met tijd. Wat is tijd en hoe passen we ons aan aan het huidige tijdperk? Hoe sta jij in de tijd? Leren leven in het hier en nu.
In zijn vierde deel wordt Dohmen concreet over het vormen van jongeren en volwassenen en wat een actuele bestaansethiek voor beide groepen kan betekenen.
In 2022 geeft Joep Dohmen met dit interview een inkijkje in het boek.
Vertalen van vormingsleer naar mijzelf en management-taal
Na het lezen van de inleiding voel ik een onweerstaanbare drang om met dit boek aan de slag te gaan. Net zoals ik eerder deed met Covey wil ik het toepassen in mijn eigen leven, naar de kinderen, en verdiepen door erover te gaan praten met mensen, blogs te delen op onze website en updates te plaatsen op LinkedIn en de Minds That Matters, maar die 748 bladzijden.. poeh…
Ik besluit dat dit wederom een organisch groeiproces wordt. Dat er mag ontstaan wat er bij mij opkomt, samen met mensen die zich aansluiten bij deze ontdekkingsreis. Dohmen noemt het een zoektocht, en dat is precies wat het voor mij ook is. Op de achterflap staat een krachtige quote:
Wie zich werkelijk vrij en verantwoordelijk voelt, weet waarover zijn of haar leven gaat
Joep Dohmen – achterflap Iemand Zijn
Dit motiveert mij om door hem geïnspireerd te worden en anderen te inspireren. Ik wil mijn coachvaardigheden verder ontwikkelen, zodat ik ze kan inzetten voor mijn coachees en teams. Mijn hoop is dat deze filosofie een basis biedt voor de keuzes waar ik in alle rollen in mijn leven voor sta, net als vele anderen.
Ik hoop dat de vormingsleer een stevig fundament kan zijn voor leiders en hun managementvak, waardoor er in bedrijven meer plezier is in het werk.
Mijn aanpak is eerst keuzes maken
Waar deze reis precies naar toe leidt, dat weet ik niet, en ik weet dat het begint met dit blog. Ik neem er de tijd voor en wil mijzelf beperken tot dit jaar. Hoe ga ik aan de slag met het boek? Hoe bouw ik het op, zoals ik het nu zie, anno feb 2024? Wat kunnen lezers verwachten van mijn blogs?
Ik sla deel 1 en 2 over. De context van Dohmen, zijn zorgen en zijn thematische behandeling van maatschappelijke kwesties zal ik wellicht zijdelings oppakken vanuit mijn eigen ervaringen en die van mijn klanten. De grote filosofen zal ik misschien af en toe met een half oog bekijken, maar ze boeien mij voor dit doel, dit jaar, minder.
Ik ben geen filosoof, dus ik pretendeer niet er een te zijn. Toch lijkt het mij handig om na te denken over welke vragen ik wil beantwoorden. Daarmee beperk ik mijzelf en daag ik mijzelf uit, en misschien jou ook, om dieper te graven en antwoorden te vinden.
Persoonlijke vorming
Wat zijn de termen bestaansethiek, Bildung en vormingsleer? Waar is het voor van nut? Waar heb ik ze persoonlijk voor nodig? Kunnen organisaties er baat bij hebben?
De vormingsleer van Joep Dohmen langs 5 kernthema’s
Ik wil alle 5 zijn kernthema’s bestuderen, duiden, definiëren, gebruiken, erop reflecteren en ze in mijn eigen woorden vertalen. Wat zijn de thema’s precies? Hoe verhoud ik mij tot ze en hoe gebruik ik ze in mijn leven? Kunnen ze waardevol zijn voor organisaties? Waar zie ik de thema’s wel en niet terugkomen bij managers, in teams en in organisaties?
Is het een toepassing voor diverse generaties in organisaties?
In mijn vak als (team)coach zie ik zowel jonge als oudere mensen worstelen in hun werk. De kinderen en jongeren van vandaag zijn de werknemers van morgen. Hoe vormen we de toekomstige werknemer? Wie vormt wie? Wat hebben werkende mensen nodig voor een licht leven, in deze tijd en de nabije toekomst?
Is de visie van Mission Matters op menselijke succesfactoren in organisaties nog actueel?
Wij geloven dat moderne bedrijven 6 essentiële menselijke succesfactoren nodig hebben: moed, motivatie, mens mogen zijn, samenwerking, creativiteit en relevant vakmanschap. Als ik de kernthema’s heb uitgediept, passen we dan onze diensten aan, die gebaseerd zijn op deze succesfactoren of onze succesfactoren?
Beperkte tijd, beperk jezelf
Ik ga een jaar de diepte in met dit boek. Niet meer, niet minder. Zo smetteloos als het boek nu is, zo doorleefd mag het zijn na een jaar ontdekken. Een soort kompas voor groei, inzicht en vakkennis, een leidraad om anderen te inspireren.
Ik ga mij ook beperken tot maximaal 1 blog per maand. Ze komen niet op vaste tijdstippen en zonder ‘contentstrategie’. Ze mogen komen uit mijn hart, ervaring op dat moment en aanwezige inspiratie. En ik nodig jou uit om mee te lezen via de nieuwsbrief Minds That Matters, LinkedIn of Facebook.
Ik reserveer maximaal 1 dag per maand over dit boek te spreken met anderen. Wie weet waar deze gesprekken ons brengen? Kom, laten we samen deze reis maken, laten we samen groeien en leren. Jouw inzichten zijn net zo waardevol als die van mij. Dus laten we delen en ontdekken. Maak contact!
Verder lezen
- Koop zelf het boek IEMAND ZIJN op bijvoorbeeld Bol.com:
- Lees over Joep Dohmen op zijn website: https://joepdohmen.nu
- Dohmen zelf over zijn boek Iemand zijn, najaar 2023:
- Voor wie (iets) meer wil weten over de bekende namen uit de filosofie raad ik The School of Life aan: Grote Denkers (offline of online cursus)
