Een blog over wantrouwen, vertrouwen en verantwoording nemen. In mijn zoektocht naar dit maatschappelijke- en leiderschapsthema, kom ik erachter dat het grote begrippen zijn. Wantrouwen en vertrouwen zijn elkaars tegenpolen, zoals mooi en lelijk dat ook zijn.
Het meisje en de volwassen man
Afgelopen week ben ik op vakantie geweest met mijn kleindochter van 4. Die kleine knuistjes in mijn hand, vol vertrouwen in haar oma als we oversteken. Heerlijk. Tijdens een wandeling over een boulevard werden we door een man geroepen. Ze keek hem lachend aan en hij wilde haar een lolly geven. Wat denk jij nu?
Zijn we als mens geboren om andere mensen te vertrouwen? Ik heb er namelijk een groot geloof in. Zonder het basisvertrouwen in mensen, zijn we nergens. Kinderen snappen dit vertrouwen moeiteloos en geven en ontvangen het met een groot hart.
Tegenpolen als tendens
Toch maak ik mij zorgen. Zorgen om wat er in mijn omgeving, in Nederland en wereldwijd voor tendens gaande is. Het uitvergroten van tegenpolen. Je bent voor of tegen; Democraten of Republikeinen, er zit niets tussen, je bent voor of tegen wapens, je bent voor of tegen vaccinaties, je bent voor democratie of tegen de overheid, je vertrouwt de mainstream journalistiek, of helemaal niet. Tegenstellingen uitvergroten zijn een verdienmodel geworden.
Wantrouwen is de tegenpool van vertrouwen. Vertrouwen komt altijd als eerste, maar eenmaal geschonden wordt het wantrouwen. Oorzaak en gevolg. Daar waar wantrouwen ontstaat en groeit, is het vertrouwen verdwenen. Waardoor is het wantrouwen zo aan het groeien en hoe kunnen we dit stoppen?
De echte vraag is echter: Hoe kunnen we het vertrouwen in elkaar weer laten groeien? Hoe zeggen we weer volmondig Ja! tegen elkaar, zonder voorbehoud, vanuit de goede intenties. Alleen als we durven vertrouwen in het goede van mensen, krijgt wantrouwen geen kans.
Kinderlijk vertrouwen als basishouding
De sleutel zit volgens mij in de basishouding aannemen van vertrouwen, mits… en verantwoordelijkheid nemen voor je eigen gedrag. Als oma is het mijn verantwoordelijkheid voor mijn kleindochter te zorgen. We steken pas over als het veilig is en het licht op groen staat. Vooraf ben ik daar helder over en ik gedraag me ernaar. Daarmee vergroot ik mijn betrouwbaarheid. Het neemt af als ik haar een ijsje beloof en ze krijgt het niet.
Terug naar de man op de boulevard: Ze neemt de lolly direct aan. Het is een ober en ik bedank hem vriendelijk. Hij vraagt of we komen eten. We verbinden ons op straat, ik geef hem een glimlach en zeg nee. Voor de ober is het zijn verantwoordelijkheid om klanten binnen te halen. De ober geeft hierna de kleine meid nog een handkusje, zij geeft er 1 terug. Wat ik vanuit wantrouwen had kunnen doen? Haar de lolly niet laten aannemen of teruggeven, en haar waarschuwen voor verkeerde mannen… je hoort tenslotte de raarste verhalen. Maar welke mannen moeten we wantrouwen, hoeveel mannen moet zij leren wantrouwen? Boosheid had ik zomaar kunnen laten zien vanuit angst, op de ober omdat hij een lolly aanbood. maar dit alles heb ik niet gedaan.
Ik lachte naar de ober om het plezier wat ze samen hadden, vertrouwde de ober en begreep zijn goede bedoeling. Ik gaf hem mijn vertrouwen, hij heeft dit niet beschaamd.
Ben ik kinderlijk naïef?
Natuurlijk zijn er in de wereld mensen die het niet goed bedoelen. Dat is van alle tijden. Ik heb echter een hele simpele formule geleerd in de wereld van kwaliteitszorg en audits: het werkelijke risico is de procentuele kans dat het voor kan komen maal het effect als het voorkomt, kortweg:
Risico = Kans * Effect
Dus terug naar het voorbeeld van oversteken met een 4-jarige: de kans dat ze de situatie nog niet kan inschatten is groot, en het effect van een aanrijding kan desastreus zijn. Ik neem het risico nu nog niet om haar zelf over te laten steken. Ik leer het haar wel, zodat ze vol vertrouwen binnenkort zelf kan oversteken.
Als je denkt in doemscenario’s (= effect) dan zie je overal risico’s. Neem je de kans erbij, dan vermindert het risico vaak drastisch.
Wil je een leuk experiment doen? Laat kinderen fouten maken, daar waar de risico’s te overzien zijn. Vertel ze het effect van hun (risicovolle) gedrag, en laat het ze ervaren als ze niet luisteren. Je kan een kind behoeden uit een klimrek te vallen, door ernaast te staan en ze vast te houden. Je kan ook waarschuwen dat ze gaan vallen. Als ze dan vallen op de rubberen tegels, zullen ze de volgende keer beter naar je luisteren. Gek genoeg is het vertrouwen in jou gegroeid, want je voorspelde het effect. En ze leren van hun fouten.
Welk experiment kan je doen op het werk, als je kinderen vervangt voor collega’s en het klimrek voor hun taak?
Vertrouwen in bedrijven
Wat kan je hier als manager mee, met dit blog? Geef jij je mensen het vertrouwen in hun goede intenties? Voel je dat jouw leidinggevende jou vertrouwt en vice versa? Wat is jouw houding ten opzichte van fouten die gemaakt worden?
Wat hoorde ik in dit kader van een leidinggevende aan de start van een management onboarding programma:
Vertrouwen en controle gaat prima samen. Als ik controle vragen stel en je weet ze te beantwoorden, groeit mijn vertrouwen in je. Ook als je eerlijk bent en zegt dat je het niet weet, groeit mijn vertrouwen in je. Dus wees open, wees kwetsbaar en neem je verantwoordelijkheid. Vertoon je tegenovergesteld gedrag dan ga ik je nog meer controleren, want ik heb wel mijn verantwoordelijkheid.
Directeur van een manager aan het begin van een coachtraject
Mensen vertrouwen is leuker, constructiever en lichter voor jezelf. Toen op vakantie een mevrouw onze tuin in kwam, zei ik dat ze ons huisje kwam schoonmaken. Mijn kleindochter rende naar haar toe en gaf haar een dikke knuffel. De tranen schoten in mijn ogen. Ik hoop dat mijn kleindochter mensen blijft vertrouwen in hun goede bedoelingen, blijft dansen voor ze en werkelijk contact maakt. Dit is voedend en verbindend voor iedereen.
Er is wel 1 disclaimer: je loopt het risico op een glimlach terug en een diepgaander gesprek, want vertrouwen verbindt mensen.
Wil je verder over praten hoe jij kan gaan werken en leven met vertrouwen, of hoe je om moet gaan met wantrouwen? Neem gerust contact met ons op. We staan open voor een klik-gesprek.